Vrouw Holle

Vrouw Holle, Holda of Hulda is een van vele bovennatuurlijke vrouwelijke wezens uit het volksgeloof die vanuit hun oorsprong met de onderwereld in contact staan. De aard van dit type wezens varieert van behulpzaam en vriendelijk tot bestraffend en hard.[1]

Holda wordt "De Witte Dame", maar ook "De Zwarte Grootmoeder" genoemd, dit heeft overeenkomsten met het sprookje over Vrouw Holle. Ze is een doodsgodin.


Vrouw Holle wordt als aanvoerster van de Wilde Jacht gezien. Tussen 23 december en 5 januari kijkt ze of mensen dat jaar vlijtig of lui waren. Ze wordt in verband gebracht met de door Tacitus beschreven Nerthus.

Vrouw Holle maakt de sneeuw door haar kussen uit te kloppen, vergelijk dit met Frigg uit de Noordse mythologie: zij spint de wolken. Als het sneeuwt zeggen mensen in Hessen: Frau Holle schudt haar bed op. De germanist Erika Timm gaat ervan uit dat Vrouw Holle een bijnaam was voor Frigg, die tijdens en na de kerstening als zelfstandige naam werd gebruikt (het was gevaarlijk namen van heidense godheden aan te roepen[2])

Vrouw Holle wordt gezien als godin van leven en dood en de aarde, ze gaf haar naam aan de onderwereld. Zie ook Hel, Perchta, Cailleach en Nehalennia, zij worden allen in verband gebracht met Vrouw Holle. Vrouw Holle is beschermvrouw van de spinsters en wevers, er bestaan parallellen met de Völva, Nornen en witte wieven. Vrouw Holle wordt soms als koningin van de kabouters of alven (zie ook elfen) genoemd[3]. Zie ook Huldra en Huld.

In Gelderland is Schele Guurte bekend, zij heeft veel overeenkomsten met Vrouw Holle. Zie ook de sage Het verhaal van Schele Guurte en Simeliberg.

Vrouw Holle zou in een berg wonen, de Hohe Meißner (tussen Kassel en Eschwege), de Hörselberge bij Eisenach (in het bijzonder Hörselberg) en ook Hollerich (het rijk van Holle) worden genoemd als woonplaats. In de negentiende eeuw dansten meisjes nog bij het Hollelochs bij Schlitz. Alleen de eerste strofe van het lied wat daarbij gezongen werd is nog bekend;

Miameide – steht auf der Heide –
Hat ein grün’s Röcklein an.
Sitzen drei schöne Jungfern daran.
Die eine schaut nach vorne,
die andre in den Wind.
Das Weibsbild an dem Borne
hat viele, viele Kind.

Jonge meisjes namen vroeger een bad in de Frau-Holle-Teich op de Hohe Meißner om vruchtbaar te worden. Het water uit deze vijver zou geneeskrachtig zijn. Volgens de overlevering is de vijver bodemloos. Opgravingen rond de vijver duiden ook op een mogelijke offerplaats, er zijn vuurstenen uit de Steentijd gevonden. Ook munten uit de Romeinse keizertijd (uit de tijd van Titus Flavius Domitianus) en keramiekscherven uit de Middeleeuwen (en ouder) zijn aangetroffen.

In het Ásatrú wordt Vrouw Holle als godin vereerd. De gewone vlier (in het Duits Holunder Holderbusch of Holleris) aan Vrouw Holle gewijd.

(bron Wikipedia)

Maar waarom nu vrouw Holle?
Vanwege de laatste zin in het artikel. De gewone Vlier.
In een erg leuk oud boekje vond ik een artikel over de vlier en dat deze gewijd was aan vrouw Holle.
Men was er vroeger van overtuigd dat deze nooit door de bliksem kon worden getroffen en daarom stond deze struik bij het huis om onweer op afstand te houden.
Het goede werd ermee verwelkomt en het slechte bleef op afstand.
Het zou het vee beschermen.
De melk goed houden.
Een vliertakje in de bedstee was goed tegen insekten en nachtmerries.
De vlier was een wonderboom waar men de hoed voor afdeed.
Wie deze boom uitroeide riep om de dood.
Dorpsjongens maakten er vlierefluiten van (niet te verwarren met tegenwoordige flierefluiters, al komt het daar wel vandaan) en zo zit je dus op google in plaats van vlierbessen plukken om er wijn van te maken.

Al zal ik het recept wat dan later deze week nog wel eens gemaakt gaat worden, hier voor jullie neerzetten.

Oud engels recept:

4,25lt water, 3 pond suiker, 4lt vlierbessen,15gr gember, een paar kruidnagelen en 1 pond rozijnen.

Kook het water met de kruiden ongeveer 25 minuten. Doe er vervolgens de vlierbessen en de rozijnen bij en laat dit nog eens 25 minuten koken. Af laten koelen en de suiker toevoegen. Laat de drank ongeveer een maand staan om uit te werken. Voor het bottelen kan er eventueel nog 1 1/2dl. cognac of brandewijn en 2 ons suiker bij gedaan worden. Let op de volgende zin, te leuk. Kan zonodig binnen een maand worden gedronken.

(uit. Hortus Naturalis)

Verder kan je natuurlijk ook de vlier gebruiken tegen steenpuisten, als laxeerdrank, haarverf, jam, lotion, bad, bier, fritures, verkoudheid, sausjes, limonade en lotion voor vermoeide ogen.